YAZAR : Dr. Aysun Uysal

Fındık küllemesi, özellikle fındık üretimi yapılan bölgelerde ciddi ekonomik kayıplara yol açan bir hastalıktır. Bu hastalığın etkeni, Phyllactinia guttata (Schltdl.) synonim olarak Erysiphe sp. adlı bir fungus (mantar) türüdür. Fındık küllemesi, yapraklarda, sürgünlerde ve meyvelerde beyaz veya gri renkte unumsu bir tabaka şeklinde belirir. Bu tabaka, fungusun sporlarının yoğun bir şekilde birikmesiyle oluşur ve bitkinin fotosentez yapmasını engelleyerek verim kaybına neden olur.

Hastalığın yayılması, özellikle nemli ve sıcak hava koşullarında hızlanır. Bu nedenle, fındık küllemesinin yayılmasını önlemek için iklim koşullarını ve tarım uygulamalarını dikkatle izlemek gereklidir. Kültürel önlemler arasında, fındık bahçelerinin iyi havalanmasını sağlamak, aşırı sulamadan kaçınmak ve yaprakların kurumasını teşvik etmek yer alır. Ayrıca, kimyasal mücadele de önemlidir. Uygun fungisitlerin zamanında ve doğru dozda uygulanması, hastalığın kontrol altına alınmasında etkili olabilir.

Sonuç olarak, fındık küllemesi, fındık üreticileri için ciddi bir tehdit oluşturan bir hastalıktır. Hem kültürel hem de kimyasal mücadele yöntemlerinin bir arada kullanılması, bu hastalığın yayılmasını önlemede ve kontrol altına almada en etkili yoldur. Bu nedenle, fındık üreticilerinin bu konuda bilinçli ve dikkatli olmaları büyük önem taşır.

Fındık küllemesi, fındık üreticileri için önemli ekonomik kayıplara neden olabilen bir hastalıktır. Ekonomik zararlarının başlıca nedenleri şunlardır:

  1. Verim Kaybı: Fındık küllemesi, yapraklar ve sürgünler üzerindeki unumsu tabaka nedeniyle fotosentezi engeller. Bu durum, bitkilerin büyümesini ve gelişmesini olumsuz etkiler, dolayısıyla meyve verimi düşer. Verimdeki bu azalma, doğrudan üretim miktarını etkileyerek ekonomik kayıplara yol açar.
  2. Kalite Düşüşü: Hastalık, fındık tanelerinin kalitesini de etkileyebilir. Fındıkların üzerinde mantar sporlarının birikmesi, meyvelerin pazar değerini düşürür. Kalitesi düşen ürünler, daha düşük fiyatlarla satılır, bu da üreticilerin gelirini azaltır.
  3. Artan Üretim Maliyetleri: Fındık küllemesi ile mücadele etmek için kullanılan kimyasal ilaçlar ve diğer önlemler, üretim maliyetlerini artırır. Fungisitler ve diğer mücadele yöntemleri için yapılan harcamalar, üreticilerin kâr marjını düşürür.
  4. İhracat Kaybı: Fındık üretiminde kalite düşüşü, uluslararası pazarlarda rekabet gücünü azaltır. Özellikle Türkiye gibi fındık ihracatında önde gelen ülkeler için bu durum, önemli ihracat kayıplarına neden olabilir.
  5. Uzun Vadeli Etkiler: Sürekli ve yoğun bir şekilde ortaya çıkan külleme hastalığı, fındık bahçelerinin uzun vadede verimliliğini düşürebilir. Bitkilerin zayıflaması ve ömrünün kısalması, gelecek yıllardaki üretimi olumsuz etkiler.

Bu nedenlerle, fındık küllemesi hem kısa vadede hem de uzun vadede fındık üreticileri için ciddi ekonomik zararlar doğurabilir. Bu zararın minimize edilmesi için etkili bir şekilde hastalık yönetimi ve kontrol stratejileri uygulanmalıdır.

Fındık küllemesi ile mücadelede kullanılan yöntemler iki ana kategoriye ayrılır: kültürel önlemler ve kimyasal mücadele.

Kültürel Önlemler

  1. Enfeksiyon Kaynaklarının Azaltılması: Yere düşen yapraklar ve hastalıklı bitki artıkları toplanmalı, bulaşık dip sürgünleri kesilip imha edilmelidir. Bu, hastalığın yayılmasını azaltmada önemli bir adımdır.
  2. Havalandırma ve Işıklanma: Bahçede nemi azaltmak için iyi bir hava sirkülasyonu sağlanmalı ve yeterli ışıklanma için düzenli budama yapılmalıdır. Yabancı ot mücadelesine de önem verilmelidir​ (HortiTurkey)​​ (ACARINDEX – Academic Researches Index)​.

Kimyasal Mücadele

  1. İlaçlama Zamanı: Fındık küllemesi görüldüğünde, belirtiler fark edildiği anda ilaçlamaya başlanmalıdır. Eğer hastalık daha önce görülmüşse, hastalık etmenine göre ilk ilaçlama zamanına karar verilir. Genellikle yapraklar normal büyüklüğe geldiğinde belirtiler ortaya çıkmadan ilk ilaçlama yapılır.
  2. Kullanılan İlaçlar: Piyasada çeşitli fungisitler bulunmaktadır. İlacın seçimi ve dozajı, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sunduğu Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı’na göre belirlenmelidir. Bakanlık Veri Tabanı’nda Fındık küllemesi (Erysiphe sp.) olarak geçmektedir. İlaçlamada sırt pülverizatörü veya hidrolik bahçe pülverizatörü kullanılabilir​ (Tarfin)​​ (HortiTurkey)​.

Fındık küllemesi ile mücadelede kullanılan başlıca fungisitler şunlardır:

  1. Sulphur (Kükürt) Bazlı Fungisitler: Kükürt bazlı fungisitler, özellikle organik tarımda yaygın olarak kullanılır. Külleme hastalığına karşı etkili olup, yaprakların alt ve üst yüzeylerine uygulanır.
  2. Difenoconazole: Bu aktif madde, çeşitli külleme hastalıklarına karşı etkili bir sistemik fungisittir. Fındık küllemesi mücadelesinde de yaygın olarak kullanılır ve genellikle önerilen dozajlarda uygulanır.
  3. Tebuconazole: Sistemik bir fungisit olan tebuconazole, külleme hastalığına karşı etkili olup, bitkinin hem içten hem de dıştan korunmasını sağlar. Genellikle yaprak uygulamaları ile kullanılır.
  4. Trifloxystrobin: Bu fungisit, külleme hastalığına karşı koruyucu ve tedavi edici etkisi olan bir maddedir. Özellikle erken dönemde uygulandığında hastalığın yayılmasını önler.
  5. Myclobutanil: Külleme hastalığına karşı etkili olan bu fungisit, sistemik özelliklere sahiptir ve bitkinin iç dokularına nüfuz ederek uzun süreli koruma sağlar.

Kimyasal Mücadelede Dikkat Edilmesi Gerekenler

  • İlaçlama Zamanı: İlk belirtiler görüldüğünde ilaçlamaya başlanmalı ve uygun aralıklarla tekrarlanmalıdır.
  • Dozaj ve Uygulama Şekli: Fungisitler, üretici firmaların ve tarım otoritelerinin önerdiği dozajlarda ve uygulama şekillerine uygun olarak kullanılmalıdır.
  • Koruyucu Önlemler: Fungisit kullanımının yanı sıra, kültürel önlemler de alınarak hastalığın yayılması minimize edilmelidir.

Bu fungisitler, fındık küllemesi ile etkili bir şekilde mücadele etmek için kullanılan başlıca kimyasal maddelerdir. Uygulamaların doğru ve zamanında yapılması, hastalığın kontrol altına alınmasında büyük önem taşır​ (Tarfin)​​ (HortiTurkey)​​ (ACARINDEX – Academic Researches Index)

Alternatif ve Biyolojik Yöntemler

  1. Bitki Aktivatorleri ve Biyolojik Fungisitler: Kimyasal mücadelenin yanı sıra, bazı bitki aktivatörleri ve biyolojik fungisitler de kullanılabilir. Örneğin, Harpin protein, Lactobacillus acidophilus maya ekstraktı, Acibenzolor-S-methyl+Metalaxyl-M gibi bileşikler biyolojik mücadelede etkilidir​ (ACARINDEX – Academic Researches Index)​

Bu yöntemlerin bir arada kullanılması, fındık küllemesi ile mücadelede en etkili sonuçları verebilir. Uygulamaların doğru zamanlarda ve uygun şekilde yapılması, hastalığın yayılmasını ve ekonomik zararları minimize etmek açısından büyük önem taşır.

Fındık küllemesi ile ilgili basında çıkan bazı önemli haberler şu şekildedir:

  1. Fındık Üretimindeki Zararlar ve Mücadele Yöntemleri: CNN Türk’te yayınlanan habere göre, fındık üretimindeki azalmaların nedenlerinden biri fındık küllemesi hastalığıdır. İl Tarım ve Orman Müdürü, bu konuda üreticilere yönelik mücadele yöntemleri hakkında bilgilendirmelerde bulunmuştur. Kimyasal ve kültürel önlemler alınarak hastalığın yayılmasının önlenmesi gerektiği vurgulanmıştır​ (CNN Turk)​.
  2. Fındık Fiyatlarında Dalgalanma: Ordu Olay Gazetesi ve Yeni Giresun Gazetesi’nde yer alan haberlere göre, fındık küllemesi nedeniyle ürün kalitesinde yaşanan düşüşler, fındık fiyatlarında dalgalanmalara yol açmıştır. Ordu ve Giresun’da fındık fiyatlarının zaman zaman yükseldiği, bazen de düştüğü belirtilmiştir​ (Ordu Olay Gazetesi)​​ (Yeni Giresun Gazetesi)​.
  3. Ekonomik Kayıplar ve Çözüm Önerileri: Karar Gazetesi’nde yer alan bir haberde, fındık küllemesi nedeniyle üreticilerin ciddi ekonomik kayıplar yaşadığı ve bu kayıpların önlenmesi için alınacak tedbirlerin önemi üzerinde durulmuştur. Uzmanlar, fındık üretiminde kaliteyi artırmak için hem kültürel hem de kimyasal mücadele yöntemlerinin bir arada kullanılmasını önermektedir​ (KARAR)​​ (KARAR)​.
  4. Türkiye Ziraat Odaları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Arslan Soydan, fındıkta ciddi rekolte kaybına neden olan külleme hastalığına dikkat çekerek, “Bu sene de her yıl olduğu gibi külleme sıcak havaların artmasıyla fındık yapraklarında ve çotanaklarında görünmeye başladı. Kimyasal mücadele yapılan bahçelerde azalma olduğunu görüyoruz” dedi. (İHA)
  5. Üreticiye uyarı: Fındıkta külleme tehlikesi sürüyor (ORDU HAYAT)

Karadeniz Bölgesi’nin en önemli geçim kaynaklarından olan fındıkta külleme hatalığı etkisini sürdürmeye devam ediyor. Konuya dikkat çeken Türkiye Ziraat Odaları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Arslan Soydan, üreticilerin ilaçlamayı ihmal etmemeleri gerektiğini söylenmektedir (BİRGÜN).

Bu haberler, fındık küllemesi hastalığının ekonomik etkileri ve mücadele yöntemleri hakkında kamuoyunu bilgilendirmekte ve üreticilere rehberlik etmektedir.

“Doğanın dengesini bozan her hastalık, insana mücadele ve öğrenme fırsatı sunar.”

Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Bitki Sağlığı Kliniği Uygulama ve Araştırma Merkezi

X (Twitter): @bitkiklinigi @Aysunuysal2

Instagram: hmku_bisak