Hollanda’daki süpermarketlerde gıda atığı %0.89’a düştü

Yazar: Wageningen news

Yazının orjinal başlığı “Food waste in supermarkets down to 0,89%” ancak bu haberin Türkiye ile ilgili olduğu yanılgısına kapılmamanız için haber başlığı editör tarafından değiştirilmiştir

Süpermarketlerdeki gıda atığı 2023 yılında tedarik hacminin %0,89’una düşmüştür. Bu oran 2018’deki ilk ölçümle karşılaştırıldığında %35’lik bir azalma anlamına gelmektedir. Bulgular, Food Waste Free United Foundation ve Hollanda Gıda Perakende Birliği (CBL) tarafından başlatılan ve Wageningen University & Research (WUR) tarafından süpermarketlerin kendi raporlarına dayalı olarak yürütülen yıllık anketten elde edilmiştir.

Hollanda LVVN¹ bakanı Femke Marije Wiersma “Perakendede gıda israfının azaldığını görmekten memnuniyet duyuyorum. Çiftçilerimiz, balıkçılarımız ve bahçıvanlarımız her gün tabaklarımıza en kaliteli gıdayı koymak için inanılmaz bir çaba sarf ediyor. Gereksiz yere çöpe attığımız her kilo çok fazla; gıda israfı refahımızın bir dezavantajı ve dünyada hala bunu karşılayamayacak çok sayıda insan var. Bu nedenle, gıda israfıyla mücadele azami dikkatimizi hak ediyor” açıklamasında bulundu.

Food Waste Free United Foundation Direktörü Toine Timmermans “Perakende sektöründeki gıda atıklarındaki azalan ivmeyi cidden görebiliyoruz. Bu durum büyük çoğunlukla marketlerin kendi ayakizlerini azaltma çabalarından kaynaklanıyor. Ayrıca kısmen, yakın zamanda yürürlüğe giren ve sosyal ve çevresel etkilerini rapor etmelerini gerektiren CSRD Direktifi gibi mevzuattan kaynaklanmıştır. Bu sayede diğer sektörlere de örnek olmalarını umuyoruz” dedi.

ÜRÜN GRUPLARINA GÖRE GIDA İSRAFINDAKİ AZALMA

Süpermarket endüstrisi, gıda atıklarını 2018 yılından beri analiz ediyor. Avrupa’daki gıda atığı tanımını kullanırsak, yani gıda insanlara ya da hayvanlara gitmiyorsa atık olarak tanımlandığında, 2023 yılında toplam atık miktarı, tedarik hacminin %0,89’una düşecektir. Bu oran 2022 yılındaki satın alma hacminin %1,38’i kadardı. Şimdi aynı tanımı kullanırsak, atık yüzdesi %1,21 olacaktır. Aşağıdaki ürün kategorilerinde, yıllar arasında doğru karşılaştırma yapabilmek için yine aynı tanımı kullanıyoruz. Burada, insan tüketimi için kayıpların tedarik hacimlerine kıyasla yüzdesi şöyledir

Ekmek, yarı pişmiş ekmek ve hamur işleri: %6,5 (2018’deki %7,7 ile karşılaştırıldığında)
Taze et ve taze balık: %1,4 (2018’deki %2,9 ile karşılaştırıldığında)
Patates, meyve ve sebze: %2,1 (2018’deki %2,7 ile karşılaştırıldığında)
Süt ürünleri, yumurta ve soğutulmuş hazır ürünler: 1,0 (2018’deki %1,4 ile karşılaştırıldığında)
Diğer taze ve bozulmayan ürünler: 0,3 (2018’deki %0,4 ile karşılaştırıldığında)

Buna göre ‘ekmek, hamur işleri ve yarı pişmiş ekmek’ toplam alımın %6,5’i kadar kayıpla insan tüketimi için kullanım açısından en az verimli kategoridir. İçecekler, toplam alımın sadece %0,2’sini oluşturan kayıplarla en verimli kategoridir.

Ekmek, Et ve Balık atıklarında dikkat çekici düşüş

Ekmek&Hamurişi ve Taze et&balık kategorilerinde marketlerin özel çabası ve bu konuya yoğunlaşması ile atıklarda azalma gerçekleşti. Marketlerin tüm ekmeklerin satılması yönündeki baskıları yanında bayat ekmeğe indirim uygulamaları 2022 yılına göre atık miktarında %16’lık bir azalma sağlamış. Bütün bu azalmaya rağmen atığın en fazla olduğu kategori maalesef hala Ekmek&Hamurişi kategorisinde en fazla.

Taze et&balık kategorisi de diğer bir önemli kategori. Bu ürünlerin ekolojik ayakizi çok büyük olduğu için ziyan olmaları daha da üzücü oluyor. Marketler bu sorunu da daha iyi ürün yönetimi ile 2022 yılına göre %37 azaltmayı başardılar.

Gıda israfına karşı AI ve Raf ömrü sembolleri çok önemli silahlar

Hollanda Gıda Perakendeciliği Birliği (CBL) Genel Müdürü Marc Jansen, süpermarketlerin gıda atıklarının azaltılmasını aktif bir şekilde teşvik etmeye devam ettiğini söylüyor. “Süpermarketler gıda israfını azaltmaya yönelik yeniliklere yoğun bir şekilde odaklanıyor. Örneğin, arz ve talep arasındaki uyumu iyileştirmek için Yapay Zeka (AI) kullanıyorlar. Ayrıca, artık domateslerden makarna sosu veya artık muzlardan bisküvi ve kek gibi atık akışlarına dayalı yeni özel markalı ürünler de geliştiriliyor.”

Süpermarketler ayrıca saklama tavsiyeleri ve artıkların nasıl kullanılacağına dair ipuçları da dahil olmak üzere tüketici eğitimi üzerinde çalışmaktadır. Raf Ömrü Koalisyonu² özel markalı ürünlerin en az %50’sinde ‘best before’ ve ‘use by’ tarihlerini bir sembolle netleştirmeyi kabul etmişlerdir. Araştırmalar³, raf ömrü konusunda netlik eksikliğinin tüketiciler arasında evde gıda israfının başlıca nedenlerinden biri olduğunu ortaya koymuştur.

Çeviri yazılarda DeepL.com‘dan kontrol amacıyla yararlanılmıştır.